โลจิสติกส์ (Logistics) คือ การบริหารจัดการการไหลของสินค้าและบริการ ตั้งแต่จุดกำเนิดไปยังจุดที่มีการบริโภค เพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้า โดยมีองค์ประกอบและแนวคิดสำคัญที่ควรทำความเข้าใจ ดังนี้

- การจัดหาและจัดซื้อ (Procurement and Purchasing)
1.1 เป็นกระบวนการจัดหาวัตถุดิบ สินค้า หรือบริการจากซัพพลายเออร์ เพื่อนำมาใช้ในการผลิตหรือดำเนินงาน
1.2 ต้องคำนึงถึงคุณภาพ ราคา ปริมาณ และเวลาในการจัดส่งที่เหมาะสม เพื่อให้มีต้นทุนต่ำและมีของใช้อย่างเพียงพอ
1.3 จำเป็นต้องสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับซัพพลายเออร์ มีการเจรจาต่อรอง และทำสัญญาที่ชัดเจน - การขนส่ง (Transportation)
2.1 การเคลื่อนย้ายสินค้าจากแหล่งผลิตไปยังผู้บริโภคหรือลูกค้า ผ่านรูปแบบการขนส่งต่างๆ เช่น ทางบก น้ำ อากาศ
2.2 ต้องเลือกวิธีการขนส่งให้เหมาะสมกับประเภทสินค้า ระยะทาง ต้นทุน และระยะเวลาที่ยอมรับได้
2.3 การวางแผนเส้นทางและการจัดตารางการขนส่งที่มีประสิทธิภาพ จะช่วยประหยัดต้นทุนและส่งมอบสินค้าได้ตรงเวลา - การบริหารสินค้าคงคลัง (Inventory Management)
3.1 เป็นการจัดการปริมาณสินค้าที่เก็บรักษาไว้ในคลังสินค้า เพื่อใช้ตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้อย่างเพียงพอ
3.2 ต้องกำหนดระดับสินค้าคงคลังที่เหมาะสม ไม่มากหรือน้อยเกินไป โดยพิจารณาจากอุปสงค์และอุปทานของสินค้า
3.3 อาศัยเทคนิคการพยากรณ์ความต้องการสินค้า การตั้งจุดสั่งซื้อใหม่ (Reorder Point) และปริมาณการสั่งซื้อที่ประหยัด - การบรรจุภัณฑ์ (Packaging)
4.1 เป็นการออกแบบและเลือกใช้บรรจุภัณฑ์ให้เหมาะสมกับสินค้าแต่ละประเภท เพื่อปกป้องสินค้าระหว่างการขนส่งและจัดเก็บ
4.2 บรรจุภัณฑ์ที่ดีจะต้องสะดวกต่อการขนย้าย ทนทาน รักษาคุณภาพสินค้า และสื่อสารข้อมูลที่จำเป็นแก่ผู้เกี่ยวข้อง
4.3 การเลือกขนาดและรูปทรงบรรจุภัณฑ์ให้เป็นมาตรฐาน จะช่วยให้การจัดเก็บและขนส่งมีประสิทธิภาพมากขึ้น - เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology)
5.1 การประยุกต์ใช้ระบบคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีเพื่อช่วยในการบริหารจัดการ โลจิสติกส์ ให้มีประสิทธิภาพ
5.2 เช่น ระบบบาร์โค้ด RFID ในการตรวจสอบและติดตามสินค้า ระบบ EDI ในการแลกเปลี่ยนเอกสารอิเล็กทรอนิกส์
5.3 หรือระบบ TMS (Transportation Management System) ช่วยวางแผนและปรับปรุงประสิทธิภาพการขนส่ง - โลจิสติกส์ย้อนกลับ (Reverse Logistics)
6.1 เป็นการบริหารจัดการการเคลื่อนย้ายสินค้าจากผู้บริโภคกลับคืนสู่ผู้ผลิตหรือผู้จัดจำหน่าย
6.2 ครอบคลุมถึงการจัดการสินค้าเสีย สินค้าเคลมที่ส่งกลับคืน การนำสินค้ามาใช้ซ้ำหรือรีไซเคิล
6.3 ระบบ โลจิสติกส์ ย้อนกลับที่ดีจะช่วยลดของเสีย ประหยัดต้นทุน และสร้างความพึงพอใจให้แก่ลูกค้า - ความร่วมมือในโซ่อุปทาน (Supply Chain Collaboration)
7.1 การสร้างความร่วมมือและประสานงานกันระหว่างหน่วยงานต่างๆในโซ่อุปทาน ตั้งแต่ผู้ผลิต ผู้จัดจำหน่าย ไปจนถึงลูกค้า
7.2 โดยมีการแบ่งปันข้อมูลที่โปร่งใส มีการวางแผนและตัดสินใจร่วมกัน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพโดยรวมของระบบ โลจิสติกส์
7.3 ทุกฝ่ายจะมุ่งเน้นตอบสนองความต้องการของลูกค้าเป็นหลัก มากกว่าคำนึงถึงแต่ผลประโยชน์ของตนเอง
การศึกษาและทำความเข้าใจในองค์ประกอบต่างๆของระบบ โลจิสติกส์ จะทำให้การบริหารจัดการเป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพ ช่วยลดความสูญเสียและความล่าช้าที่อาจเกิดขึ้นในกระบวนการต่างๆ อีกทั้งยังสามารถสร้างความได้เปรียบในการแข่งขัน ผ่านการส่งมอบสินค้าที่รวดเร็ว การตอบสนองที่ยืดหยุ่น และต้นทุนที่ต่ำกว่าคู่แข่ง ซึ่งนำไปสู่ความสำเร็จและการเติบโตอย่างยั่งยืนขององค์กรในท้ายที่สุด