โรงงาน 4.0 Smart Factory คืออะไร?

เราเคยได้ยินคำว่าไทยแลนด์ 4.0 กันมาตลอดทั้งในเรื่องของเทคโนโลยี และ อินเตอร์เน็ต แต่คุณจะรู้ไหมว่าระบบโรงงานเองก็มีคำว่า โรงงาน 4.0 เช่นเดียวกัน แต่โรงงาน 4.0 หรือ Smart Factory นั้นคืออะไร ประเทศไทยของเราก้าวไปถึงยุค 4.0 ในวงการอุตสาหกรรมหรือยัง วันนี้เรามาติดตามไปพร้อมๆกันครับ

โรงงานที่ได้ชื่อว่าเป็นโรงงาน4.0 หรือเป็นโรงงานอัจฉริยะ (Smart Factory) คือการนำระบบปัญญาประดิษฐ์อัตโนมัติหรือ AI และ หุ่นยนต์เข้ามามีส่วนร่วมในส่วนต่างๆของโรงงาน ไม่เฉพาะแค่ในส่วนของการผลิตเท่านั้น แต่ยังเป็นการใช้ระบบอัจฉริยะเพื่อควบคุมการทำงานในหลายๆระบบ เช่น ระบบควบคุมไฟฟ้า และ แสงสว่างให้สอดคล้องกับเวลาการทำงาน ระบบความปลอดภัยที่จะมีการแจ้งเตือนไปยัง รปภ. หรือส่งสัญญาณเตือนเมื่อได้เกิดเหตุฉุกเฉิน ระบบควบคุมสภาพแวดล้อมในการทำงาน ไปจนถึงการใช้ Big Data เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการนำหุ่นยนต์มาช่วยในการผลิตเพื่อลดภาระงานของแรงงานมนุษย์ และ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพให้การผลิตมากยิ่งขึ้น

ปัญหาโรงงาน Smart Factory กับแรงต่อต้านจากพนักงาน

หลายคนอาจจะเคยกังวลว่าการนำระบบ AI หรือหุ่นยนต์เข้ามาใช้งานแล้ว จะเกิดแรงต่อต้านจากพนักงานเดิม แต่อันที่จริงแล้วทั้งแรงงานมนุษย์ และ AI สามารถที่จะทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยผู้ประกอบการอย่างเราต้องสนับสนุนให้มีการฝึกอบรมพนักงานเพื่อให้สามารถใช้งานระบบ AI หรือ ควบคุมการทำงานของหุ่นยนต์ได้ โดยให้พนักงานทุกคนในโรงงานมีส่วนร่วมกับการฝึกอบรมที่เหมาะสม กับหน้าที่ของแต่ละคน

สถานการณ์โรงงาน Smart Factory ในประเทศไทย

จากผลวิจัยของสถาบันหุ่นยนต์ภาคสนาม มหาวิทยาลัยพระจอมเกล้าธนบุรี นั้น พบว่ามีผู้ประกอบการร้อยละ 15 เท่านั้นที่นำระบบ AI และ หุ่นยนต์มาใช้ในโรงงาน ส่วนผู้ประกอบการอีกร้อยละ 85 ที่เหลือแม้จะมีศักยภาพแต่ก็อาจจะต้องใช้เวลาประมาณ 10 ปี ในการพัฒนาไปสู่ระบบ Smart Factoryส่วนผู้อำนวยการสถาบันไทย-เยอรมัน กล่าวว่า อุตสาหกรรมบางประเภทในไทยยังอยู่ยุค 2.3-2.5 โดยเฉลี่ย และ บางอุตสาหกรรมนั้นอยู่ยุค 3 แล้วอาทิเช่น ยานยนต์ ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้อุตสาหกรรมแต่ละประเภทพัฒนาไปไม่พร้อมกัน เพราะอุตสาหกรรมปลายน้ำเป็นตัวดึง ยิ่งมีการแข่งขันสูงก็ยิ่งจำเป็นที่จะต้องใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยส่วนในเรื่องของเวลา และ เงินทุนในการเข้าสู่โรงงาน 4.0 ก็ขึ้นอยู่กับพื้นฐานของอุตสาหกรรมนั้นๆ แต่ปัญหาหลักจะอยู่ที่ผู้ประกอบการ SME ซึ่งอาจจะยังมีข้อจำกัดว่าจะตัดสินใจยังไงในการเปลี่ยนระบบไปสู่ Smart Factory โดยผู้อำนวยการฯ ได้แนะนำว่าการจะเป็น Smart Factory ได้ ต้องมีทั้งส่วนหน้าบ้าน ในบ้าน และ หลังบ้าน โดยอาจจะเริ่มจากการทำเป็น Low Cost ก่อนก็ได้ พร้อมตรงไหนก็ทำตรงนั้นก่อน เนื่องจากใน 4 ปีหากผู้ประกอบการ SME ไม่ลงทุน จะได้รับผลกระทบด้านการแข่งขันอย่างมากจะเห็นได้ว่าการพัฒนาไปสู่โรงงาน 4.0 Smart Factory ไม่ใช่เรื่องไกลตัวของผู้ประกอบการโรงงานอีกต่อไป อีกทั้งยังไม่ใช่เรื่องของผู้ประกอบการแค่เท่านั้น ยังเป็นเรื่องของทุกๆฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นการสนับสนุนจากภาครัฐ สถาบันการศึกษา และ สถาบันการเงิน ก็มีส่วนเป็นอย่างมากในการสร้างความรู้ ความเข้าใจ รวมถึง เงินทุนสนับสนุนเพื่อให้เกิดโรงงาน 4.0 ขึ้นในประเทศไทย